کلیات

استان اردبیل یکی از استانهای ایران است که در شمال غربی این کشور در منطقه آذربایجان ایران واقع شده است. مساحت این استان ۱۷۹۵۳ کیلومتر مربع (حدوداً ۱٫۰۹ درصد از مساحت کل کشور)و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ برابر یک میلیون و ۲۴۹ هزار نفر می‌باشد. مرکز این استان کلان شهر اردبیل است و بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۱۲ شهرستان ، ۳۱ شهر ، ۳۱ بخش و ۷۵ دهستان می‌شود. در ۲۲ دی سال ۱۳۷۱ لایحه استان شدن اردبیل در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و این استان در ۲۳ فروردین سال ۱۳۷۲ پس از نزدیک به ۲۰ سال پیگیری مردم اردبیل، از استان آذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.

استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری در ایران است. یکی از ویژگی‌های این استان آب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصل‌های بهار و تابستان است. مجتمع‌های آبگرم سرعین در ۲۲ کیلومتری غرب شهر اردبیل یکی از مشهورترین مناطق گردشگری استان اردبیل است که در فصل‌های گرم -به خصوص تابستان- میزبان ده‌ها هزار نفر گردشگر از اقصی نقاط ایران و کشورهای خارجی است. سرعین بیش‌ترین تعداد هتل و هتل آپارتمان‌ها را با جمعیت نسبتاً کم ساکن در خود در مقایسه با سایر مناطق گردشگری ایران دارد..

جغرافیای استان

استان اردبیل یکی از استان‌های شمال غربی ایران محسوب می‌شود. این استان از شمال به جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به استان آذربایجان شرقی، از سمت شرق به استان گیلان کوه‌های تالش و از سمت جنوب به استان زنجان محدود شده‌است.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی

واژه اردبیل واژه ای اوستایی است که از دو کلمه آرتا ( مقدس ) و  ویل ( شهر ) به معنی شهر مقدس ترکیب شده است . به روایت اوستا زرتشت پیامبر ایرانی در کنار رود ارس فعلی بدنیا آمد و کتاب خود را در سبلان نوشت و برای ترویج دین خود روی به شهر بازان پیروز آورد . عده ای به او گرویدند و در این ناحیه جنگی میان زرتشتیان و بت پرستان روی داد که در این جنگ زرتشتیان بر همه روستاها و قصبه های اطراف اردبیل دست یافتند و به افتخار این پیروزی آتشکده ای در اردبیل بنا کردند که امروزه آثار آن در سه فرسنگی این شهر در دهکده ای به نام آتشگاه باقی مانده است .  اردبیل در دوره اشکانیـان و در میان شهرهای آذربایجان جایگاه ویژه ای داشت .

شهرستان‌ها

اردبیل، بیله‌سوار، پارس‌آباد، خلخال، سرعین، کوثر، گرمی، مشگین‌شهر، نمین، نیر، اصلاندوز،انگوت

گونه‌های زبانی

استان اردبیل با توجه به‌وسعت کم خود، دارای تنوع زبانی قابل توجهی می‌باشد در کنار زبان ترکی آذربایجانی که اکثریت ساکنان استان به آن تلکم می‌کنند، زبان تاتی نیز در شهر کلور و در روستاهای بخش شاهرود و خورش رستم از شهرستان خلخال، تالشی در بخش عنبران از شهرستان نمین تکلم می‌شود.

  گردشگری

شاخص گردشگری استان اردبیل در تمام طول سال متنوع می‌باشد. به گونه‌ای که بهترین ماه‌ها از نظر دارا بودن شرایط آسایشی برای گردشگران، ماه‌های فروردین، اردیبهشت و مهر می‌باشند که بهترین شرایط را از نظر آسایشی به خود اختصاص داده‌اند و در مقابل ماه‌های دی و بهمن از بدترین شرایط آسایشی و بیوکلیمایی برخوردارند.

برخی از جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل عبارتند از: آرامگاه شیخ صفی‌الدین (میراث جهانی یونسکو)، بقعه سید امین الدین جبراییل، مقبره شیخ حیدر، کلیسای مریم مقدس اردبیل، موزه مردم شناسی اردبیل، جمعه مسجد، سنگ نبشه ساسانی، آثار صخره‌ای ویند، کاروانسرای شاه عباسی (اردبیل)، شهر یئری، بازار اردبیل، دریاچه شورابیل، سبلان، شیروان دره‌سی، عمارت آقازاده اردبیلی، جنگل فندقلو، پیست اسکی روی چمن جنگل فندقلوی نمین (اردبیل)، پیست اسکی آلوارس، منطقه گردشگری کپز، تفرجگاه بولاغلار، منطقه حفاظت شده آق داغ، منطقه گردشگری ازناو، روستای گردشگری کزج، ژئوپارک دربندمشکول (شهرستان کوثر)، گیلوان، دریاچه نئور، مجتمع آبدرمانی سرعین، چشمه آب گرم شابیل، قوتورسویی، آبگرم گیوی، آبشار سردابه، آبشار گورگور آلوارس، آبشار شورشورنه (نمین)، آبشارآق بلاغ (سیبیه خانی)، آبشار دیز (خلخال)، آبشار نره گر، آبشار شیروان دره، آبشار گورگور (مشگین‌شهر)، قلعه بربر، قلعه بوینی یوغون، دژ قهقهه، کهنه قلعه، قلعه بربر، دیو قالاسی، قیزقالاسی، قلعه اولتان، قلعه خسرو، غار تاریخی لاهرود، غار هفت خانه، غار تاریخی لاهرود، حمام درو، حمام سنگی شهر گیوی.

 چشمه‌های آب معدنی استان اردبیل

یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل، چشمه‌های آبگرم این استان واقع در شهر سرعین در ۲۰ کیلومتری شهر اردبیل است. در این شهر، ۸ چشمه آبگرم معدنی وجود دارد. علاوه بر این چشمه‌های آب معدنی شابیل و قوتورسویی نیز در لاهرود قرار دارد، به غیر از این دو شهر ۱۲ چشمه آب معدنی دیگر در شهرهای دیگر استان از جمله کیوی، نیر و مشگین‌شهر وجود دارد.

 

 دریاچه‌ها

دریاچه‌هایی که در استان اردبیل واقع شده‌اند عبارت‌اند از:

دریاچه شورابیل(دریاچه شورابیل در حریم شهری اردبیل قرار دارد و شهرکهای کوثر. مهر. راه و ترابری. دادگستری؛ ولیعصر و دانشگاه‌های محقق اردبیلی. پیام نور. علوم پزشکی و نمایشگاه بین‌المللی اردبیل درحاشیه این دریاچه قرارگرفته‌اند.)

دریاچه نئور، دریاچه شورگل،دریاچه گیلارلو (گرمی)،دریاچه نوشهر،دریاچه آلوچه،دریاچه کمی‌آباد (سد مخزنی)

دریاچه ملااحمد، مرداب قره‌سو،سبلان

 

 جنگل‌ها

جنگل‌های حیران ، نمین ، اطراف جاده اسالم به خلخال و مجموعه جنگل‌های فندق‌لو پیکره سنگی بابا داوود عنبران ، جنگل های نیمه پراکنده دامنه جنوبی و شمالی سبلان و پراکنده ارسباران از جمله جنگل‌های واقع در استان اردبیل هستند. روستای یایچی و کولانکوه، از بهترین مکان‌های گردشگری استان اردبیل می‌باشد. مانند باغ بزرگ آلوچه، سیب، گیلدیح و … می‌باشد٫جنگلهای واقع در منطقه حیران تا اق چای.

صنعت

استان اردبیل در حال حاضر دارای ۸ شهرک صنعتی است. این استان همچنین دارای کارخانجات بزرگ نساجی،سیمان،ذوب آهن و کشت و صنعت شهرک خصوص آرتا می‌باشد

 صنایع دستی

گلیم، جاجیم، شال، مسند، سفال، صنایع چوب مانند معرق، منبت و خراطی، مصنوعات چرمی و قالی بافی (قالیچه قوبای خلخال بسیار معروف است) قلاب بافی، مفرش، خورجین، ورنی (ورنی و زیرانداز حاوی رنگ‌ها و طرحهایی برگرفته از طبیعت زیبای آذربایجان، بیشتر توسط عشایر شاهسون دشت مغان بافته می‌شود).

غذاهای محلی

عسل با قیماق ، آش شیر، آش دوغ، پیچاق قیمه، کوفته، لونگی، خشیل، هرا، قویماق، ترشی قرمه، ساج ایچی سبزی قرمه، آب پیاز، آش اوماج، آش یارما، بزباش، خورش قاتق، تاس‌کباب، چیغیرتما، حلوا زرد، تر حلوا، حلوای زنجبیل، قیساوا و قیقاناق،

 سوغات

عسل خالص سبلان (اردبیل پایتخت عسل ایران )،قالی، مسند، سرشیر، کره، حلوای سیاه، آبنبات، شیرینیهای محلی، فتیر و تخمه آفتابگردان، عسل ، عصاره شهدآمیز گل‌های رنگارنگ و عطرآگین طبیعت سرسبز خلخال مشهورترین سوغات منطقه می‌باشد. حلوای سیاه استان به صورت معجونی از جوانه گندم و کره طبیعی نشاط بخش و مقوی است.